Leren van je fouten? Zo doe je dat!

 

Fouten maken moet en we maken ze allemaal. Soms kost fouten maken veel geld of zelfs mensenlevens. Zelf ben ik altijd van mening dat je juist van fouten maken het meest kan leren maar dat ‘ervan leren’ niet vanzelf gaat.

 

Natuurlijk is er een verschil in het soort fouten maken. Afgelopen weekend hebben wij thuis ‘de fout’ gemaakt om onze nieuwe inductie kookplaat en pannen uit te proberen terwijl we bezoek hadden. Helaas waren de lamskoteletjes niet zo lekker gebakken als we verwacht hadden. Wat we ervan leerden was dat inductie koken toch echt anders werkt dan keramisch koken of koteletjes grillen op de BBQ.

 

Ook zal ik nooit vergeten dat er tijdens het traject voor WUR-projectleiders (werkzaam in de systeem innovatie in de landbouw) een projectleider was, die de opdracht had gekregen om zijn project te laten ‘mislukken’. Het idee was om zo te leren van de fouten die gemaakt ‘moesten’ worden zodat er tijdens de volgende projecten minder of geen fouten zouden worden gemaakt. Hij was vol ongeloof dat hij déze opdracht had gekregen.
Want fouten maken heeft helaas nog steeds een negatieve, onwenselijke bijsmaak en wordt ook vaak ervaren als falen.

 

Het onderzoek van Kirste den Hollander laat zien dat er twee typen fouten zijn te onderscheiden (K. den Hollander; Leren van fouten in teams. Sept 1’17 O&O).

1. Bedoelde fouten; dit zijn bewuste overtredingen van de regels, procedures en normen.
2. Onbedoelde fouten; de zogenaamde uitglijders en missers. Hierbij is sprake van een goed plan maar waarbij de uitkomst niet volgens plan was.
3. Onbedoelde fouten; bij de ‘echte’ fouten’ is er wel een plan maar het plan is niet geschikt om het gestelde doel te realiseren.

 

Maar van welke fouten maken kan je dan het meeste of het beste iets leren? Van het bewust overtreden van de regels leer je iets anders dan wanneer je zoveel mogelijk fouten wilt voorkomen of vermijden. Ook de consequenties en gevolgen van het fouten maken zijn verschillend; er zijn kleine, grote, negatieve of positieve gevolgen mogelijk. Dit is afhankelijk van de situatie waarin de fout zich voordoet.
Het mooiste is natuurlijk als er van fouten maken geleerd kan worden.

 

Bij het omgaan met fouten maken in een organisatie is het omgaan met de manier van fouten maken van belang.
Je kunt als organisatie fout-vermijdend zijn waarbij allerlei processen, systemen en tools zo ingericht zijn om het risico op fouten te minimaliseren. Hierbij is de kans groot dat er teveel vertrouwd wordt op de systemen en dat er fouten worden gemist.

 

Een organisatie die bewust aan fouten-management doet is in staat om het leren van de gemaakte fouten als proces in te richten.
Daarbij is van belang dat er gelegenheid (tijd) is om te leren en dat het management een open houding heeft en er verschillende perspectieven kunnen worden ingezet.
Het herkennen, analyseren en bespreekbaar maken van de fouten vraagt leiderschap en kwetsbaar opstellen tijdens het bespreekbaar maken.

 

Het bespreekbaar maken van het maken van fouten is dus een eerste stap. De volgende stap is het  bespreekbaar maken hoe en met welke strategieën het proces van fouten maken wordt ingericht (fouten-management).
Want het meest waardevolle maar ook meest lastige blijft toch steeds weer om iets niet als een ‘fout’ te zien maar als iets waar veel van kan worden geleerd.